Słowniczek

Oprocentowanie to miara zysku, jaki przysługuje posiadaczowi lokaty za udostępnienie bankowi swoich pieniędzy. Przyjęło się, że banki podają oprocentowanie w skali jednego roku, niezależnie od rzeczywistego okresu lokaty.

Oprocentowanie stałe - bank nie może zmienić go w trakcie trwania lokaty. Zakładając taką lokatę możemy ze stuprocentową pewnością obliczyć należne nam odsetki.

Oprocentowanie zmienne - bank może je zmienić w trakcie trwania lokaty. Takie decyzje są często podejmowane w obliczu zmian oficjalnych stóp procentowych Narodowego Banku Polskiego. W tym przypadku zysk z lokaty nie jest w pełni przewidywalny w chwili jej zakładania.

Oprocentowanie efektywne uwzględnia efekt kapitalizacji odsetek w trakcie trwania lokaty. Oprocentowanie nominalne nie uwzględnia tego efektu.

Przykład. Bank oferuje 12-miesięczną lokatę na 8,00%, z kwartalnym okresem kapitalizacji. Dla tej lokaty oprocentowanie nominalne to 8,00%, a oprocentowanie efektywne to 8,24%.

Oprocentowanie efektywne można obliczyć ze wzoru:

gdzie:

Oe - oprocentowanie efektywne (w skali roku)

On - oprocentowanie nominalne (w skali roku)

okr - ilość okresów kapitalizacji (w skali roku)

Dla wspomnianego przykładu wzór wygląda następująco:

8 - to oprocentowanie nominalne

4 - to liczba kapitalizacji w ciągu roku

Oprocentowanie realne to oprocentowanie efektywne pomniejszone o wysokość inflacji. Jeśli lokata oprocentowana jest na 4% (z uwzględnieniem podatku od zysków kapitałowych), a inflacja wynosi 2,5%, to nasz realny zysk z lokaty wynosi 1,5%.

Lokata progresywna umożliwia dopłaty do pierwotnej kwoty depozytu, bez konieczności zawierania z bankiem nowej umowy. W zależności od konstrukcji lokaty, dopłaty mogą mieć charakter systematyczny bądź dowolny. Oprocentowanie najczęściej wzrasta wraz ze wzrostem łącznej kwoty depozytu. Często pojęcie „lokata progresywna" utożsamiane jest z lokatą dynamiczną.

Lokata dynamiczna to taka, w której oprocentowanie jest coraz wyższe w kolejnych (najczęściej miesięcznych) okresach utrzymywania depozytu.

Długookresowa (nawet wieloletnia) lokata, w której odsetki nie są kapitalizowane, a wypłacane w regularnych odstępach czasu. Najczęściej miesięcznych bądź kwartalnych. Nazwa pochodzi od słowa rentier, oznaczającego osobę żyjącą z dochodów płynących od posiadanego kapitału.

W wolnym tłumaczeniu „lokata na noc". Bank na koniec dnia blokuje określoną kwotę pieniędzy na koncie klienta, a rano udostępnia ją z powrotem, najczęściej od razu dopisując uzyskane odsetki. Lokaty overnight zwykle zakładane są automatycznie, na warunkach określonych pomiędzy klientem a bankiem. Produkt ten rozpowszechniony jest szczególnie w bankowości korporacyjnej, a minimalna kwota lokaty ustawiona jest na wysokim poziomie.

Lokata zakładana automatycznie po spełnieniu warunków określonych w umowie. Przykładowo - po przekroczeniu na koncie a'vista określonego poziomu środków. Podobnym rozwiązaniem jest mechanizm automatycznie przelewający nadwyżkę na wyżej oprocentowane konto oszczędnościowe.

Lokata odnawialna - po upływie terminu lokaty bank automatycznie założy podobną, na podobny okres. Odsetki (w zależności od dyspozycji klienta) mogą być dopisane do kwoty lokaty, bądź pozostawione na koncie.

Lokata nieodnawialna - po upływie terminu lokaty bank pozostawi kapitał wraz z odsetkami na koncie klienta. Będą czekać na podjęcie, bądź kolejne dyspozycje.

Lokata w której oprocentowanie ustalane jest w drodze negocjacji pomiędzy klientem a bankiem. Im wyższa kwota lokaty, tym lepsza pozycja negocjacyjna klienta.

Produkt hybrydowy, w którym część środków lokowana jest na klasycznej lokacie (zwykle zachęcająco wysoko oprocentowanej), a część w funduszu inwestycyjnym. Lokata tego typu niesie szanse na ponadstandardowe zyski, ale i ryzyko straty jeśli wybrany fundusz nie trafi z inwestycjami. Struktura produktu (procent środków na lokatę, procent na fundusz) jest pierwszą z miar ponoszonego ryzyka. Drugą jest rodzaj wybranego funduszu (stabilnego wzrostu, agresywny itp).

Podobnie jak lokata z funduszem, to produkt hybrydowy. Część środków inwestowana jest w bezpieczne instrumenty (np. lokaty, obligacje), a część w instrumenty finansowe (np. opcje), których zykowność skorelowana jest z notowaniami przeróżnych rynków. Może być to rynek złota, kawy czy nieruchomości. Możliwości są nieograniczone. Lokaty strukturyzowane, zwane potocznie „strukturami", mają przeważnie kilkuletni horyzont czasowy. Niektóre dają gwarancje pełnej ochrony kapitału (jeśli inwestycje w opcje będą nieudane, wtedy odsetki od lokat i obligacji pokryją straty), inne dają gwarancje jedynie częściowej ochrony kapitału (np. 90%). Oczywiście w ślad za ryzykiem idą szanse na wyższe zyski. W przypadku inwestycji w „struktury" należy wyjątkowo dokładnie zapoznać się z ich konstrukcją.

Poliso-lokata to tradycyjna lokata ubrana w ubezpieczeniową szatę. Dodanie opcji ubezpieczenia na życie lub dożycie pozwala uniknąć opodatkowania podatkiem Belki. Co ciekawe, banki często podają oprocentowanie poliso-lokat jak gdyby były one zwykłą lokatą, podlegającą opodatkowaniu, a więc zawyżając ich nominalne oprocentowanie.

Konto oszczędnościowe to wysokooprocentowany rachunek bankowy. Nie definiuje on okresu utrzymywania depozytu.

Kapitalizacja to dopisanie odsetek do lokaty, a więc zamiana ich w kapitał. Kolejne odsetki będą już naliczane od wyższej podstawy.

Wypłata środków z lokaty, której okres nie dobiegł końca, traktowana jest przez bank jako zerwanie umowy. Konsekwencją może być utrata części należnych odsetek, całkowita utrata odsetek, a w skrajnych wypadkach nawet naliczenie karnej opłaty. Często banki stosują gradację „kar" - jeśli lokata zrywana jest wkrótce po jej założeniu konsekwencje są surowsze, niż gdy zrywamy lokatę tuż przed jej zakończeniem.

LIBOR (akronim od London Interbank Offer Rate) to średnie stopy procentowe kredytów, oferowanych w Londynie na rynku międzybankowym. Średnie obliczane są codziennie dla dziesięciu walut (najważniejsze to: EUR, USD, GBP, JPY, CHF) i dla różnych okresów (najważniejsze to: 1M, 3M, 6M, 12M). Notowania są pochodną aktualnych warunków ekonomicznych.

Stopy LIBOR to swego rodzaju wzorce, w oparciu o które wyliczane są oprocentowania wielu produktów bankowych, m.in. kredytów i lokat dla klientów indywidualnych.

EURIBOR (akronim od Euro Interbank Offered Rate) to średnie stopy procentowe kredytów na rynku międzybankowym, wyliczone z ofert ok. 60 największych banków strefy euro.

WIBOR (akronim od Warsaw Interbank Offer Rate) to krajowy odpowiednik LIBOR. Są to średnie oprocentowania po jakich banki są skłonne udzielić kredytów innym bankom. Stawki WIBOR dla różnych okresów (od jednego dnia aż po rok) obliczane są codziennie, na podstawie ofert kilkunastu największych krajowych banków.

W oparciu o stawki WIBOR często ustalane jest oprocentowanie kredytów i lokat dla klientów indywidualnych.

WIBID (akronim od Warsaw Interbank Bid Rate) to przeciwieństwo stawek WIBOR.  To stopy procen­towe po jakich krajowe banki są skłonne przyjąć depozyty od innych ban­ków. Notowania dla lokat od jednodniowych po roczne obliczane są codziennie.

Podobnie jak WIBOR, tak i WIBID często stanowi bazę oprocentowania różnych produktów bankowych.